ZHRW dniu 22 maja 2011 we Lwowie – kolebce harcerstwa – odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Rady Naczelnej Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, która jednogłośnie podjęła uchwałę z okazji Jubileuszu Stulecia Harcerstwa o następującej treści:
"Mija sto lat od nadania organizacyjnego kształtu dla ruchu harcerskiego tworzącego się w różnych zakątkach Polski podzielonej między zaborców. Skautowy system wychowania stworzony przez gen. R.Baden-Powella w Anglii został na ziemiach polskich wzbogacony ideą niepodległości i dążeniem do jej odzyskania. Od tego momentu harcerstwo – jak to później określił Florian Marciniak, naczelnik Szarych Szeregów – było funkcją polskiej racji stanu.
Rada Naczelna ZHR wyraża w imieniu harcerek i harcerzy Związku poczucie głębokiej więzi z twórcami harcerstwa tak mocno związanego z odzyskaniem niepodległości przez Polskę w roku 1918.
Dnia 22 maja 1911 roku Andrzej Małkowski wydał rozkaz powołujący pierwsze drużyny skautowe we Lwowie. Ta symboliczna data pozostaje w naszych sercach.
Kamieniami milowymi rozwoju ruchu harcerskiego były wydarzenia związane z walką o odzyskanie lub utrzymanie niepodległości:
– 1914-1921 – w Legionach, w powstaniach, w walkach o Lwów, w wojnie z bolszewikami;
– 1939-1945 – w szeregach Wojska Polskiego, u boku Armii Krajowej, w strukturach Państwa Podziemnego, w Powstaniu Warszawskim;
– lata 40-te i następne – w beznadziejnym oporze przeciw sowieckiej okupacji i władzy komunistów zarówno w strukturach oficjalnie działającego ZHP, jak i tzw. "drugiej konspiracji", czy w ZHP poza granicami Kraju w służbie Rzeczypospolitej na Obczyźnie;
– lata 80-te – u boku "Solidarności" w budowie struktur społeczeństwa niezależnego, w tym harcerstwa "niepokornego".
Dorobek wychowawczy harcerstwa jest wyznaczany przede wszystkim aktualnością metody harcerskiej i jej wpływem na myśl pedagogiczną, ale także tak wybitnymi postaciami jak Andrzej Małkowski, Olga Drahonowska-Małkowska, Aleksander Kamiński, Stanisław Sedlaczek, Tadeusz Strumiłło, Henryk Glass, Jadwiga Falkowska, Michał Grażyński, ks. Jan Mauersberger, Florian Marciniak, Józef Grzesiak, Stanisław Broniewski i dziesiątkami innych. Bez zastanowienia wychowaniu młodych Polaków i wolnej Ojczyźnie oddawali swoje siły, talenty, a w chwilach próby życie.
Rada Naczelna ZHR oddając im wszystkim hołd czyni to ze świadomością, że słowa nie są w stanie opisać poświęcenia w służbie.
Harcerstwo II Rzeczypospolitej proponowało nowoczesne metody wychowania, pomysły na pracę ze starszą młodzieżą, a metoda pracy z zuchami do dzisiaj jest podstawą metody pracy z młodszymi dziećmi w systemie edukacji. Na progu III Rzeczypospolitej harcerstwo "niepokorne" przyniosło pracę z młodzieżą polską na Wschodzie, współdziałanie z ZHP na obczyźnie, odrodzenie programowe i wychowawcze dziewcząt, służbę dla polskiej pamięci, "Białą Służbę" i ciekawe projekty wychowania religijnego.
Blisko połowa stuletniej historii ruchu harcerskiego to dramatyczny dla idei i metody harcerskiej okres stalinizmu, a po nim uzależnienia od władz państwa komunistycznego i politycznej indoktrynacji; to czas masowej organizacji, niszczenia fundamentów metody harcerskiej, podważenia wzorca społecznie pracującego i wiernego Prawu Harcerskiemu instruktora, uczestnictwa w systemie zorganizowanego kłamstwa.
Rada Naczelna ZHR uważa, że o tych ciemnych kartach historii należy mówić otwarcie dając świadectwo prawdzie oraz pokazując tych, którzy płacąc nieraz wysoką cenę nie poddali się systemowi lat 1944-1989 i pozostali wiernymi wartościom zapisanym w symbolice Krzyża Harcerskiego. Im wszystkim, za prawdę i wierność, dziękujemy.
Wychowawcza metoda i program służby Bogu, Polsce i bliźnim stał się uniwersalnym i niezwykle trwałym systemem pracy z młodzieżą. Harcerstwo zaangażowane w walce o wolność i w budowanie Rzeczypospolitej zdobyło w społeczeństwie autorytet, którego nie zniszczyło półwiecze komunizmu.
Dzisiejszy ruch harcerski wzbogacany wieloma organizacjami w Polsce i poza granicami, podobnie jak sto lat temu, poszukuje i znajduje swoje miejsce wobec wyzwań XXI wieku pozostając wiernym zapisanemu w prawie i przyrzeczeniu programowi wychowania religijnego, patriotyzmu,
braterstwa i pracy nad sobą."
