Barbara Sobieska„Za nami noc
Przed nami świt
My morza sól
My ziemi ból
I nie wierzymy w fetysz granic
Jeśli za nimi czeka ktoś
Kto chce wyruszyć z nami w drogę
Kto jutro poda nam swą dłoń
I wciąż idziemy, aby żyć
I żyć pragniemy, by móc iść…”
(tłum. Zespół Reprezentacyjny, 1985)
Ta piosenka katalońskiego barda Lluisa Llacha (autora rozsławionych w Polsce przez Jacka Kaczmarskiego i uznanych w roku 1980 za hymn „Solidarności” „Murów”) towarzyszyła młodym Polakom w gorącym okresie, kiedy najpierw w 1987 Jan Paweł II w Gdyni, Gdańsku i Tarnowie przywrócił przygaszoną ciemną nocą stanu wojennego nadzieję, potem w 1988, kiedy „Pan dał siłę swojemu ludowi”, a „lud” pokazał, że „Solidarność” żyje, i wreszcie na początku 1989, kiedy społeczeństwo – wokół, obok i poza „Okrągłym Stołem” upomniało się o swoją podmiotowość, o odebrane prawa i godność, a 4 czerwca pokojowo odrzuciło panujący od 45 lat komunizm.
Jedną z grup, które podniosły głowę i głośno powiedziały „Dość!” byli instruktorki i instruktorzy harcerscy wierni tradycyjnym ideałom służby Bogu i Polsce.
Jak napisali w Komunikacie ze spotkania w dniu 12 lutego 1989 roku:
„My, niżej podpisani instruktorzy i sympatycy harcerstwa, pragnąc wychować polską młodzież w duchu tradycyjnych ideałów harcerstwa, postanawiamy powołać Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR).
ZHR będzie organizacją ideowo-wychowawczą kierującą się w swojej pracy zasadami etyki chrześcijańskiej. Czujemy się kontynuatorami ideałów i tradycji skautingu światowego i polskiego harcerstwa. Ideał wychowawczy ZHR wyrażony jest słowami Przyrzeczenia Harcerskiego: „Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim, być posłusznym Prawu Harcerskiemu”. ZHR jest organizacją samodzielną, nie związaną z żadnym ugrupowaniem politycznym”.
A na kolejnym spotkaniu w dniu 25 lutego 1989 r. potwierdzili, że:
„Rozpoczynający w dniu dzisiejszym swoją działalność ZHR, jest spadkobiercą tradycji ideowej Harcerstwa Polskiego od jej zarania.
ZHR jest kontynuatorem zasad programowych, metodycznych, organizacyjnych istniejącego w latach 1918-1945 Związku Harcerstwa Polskiego.
ZHR pragnie twórczo rozwijać dorobek niezależnych środowisk harcerskich, działających po 1945 roku w ZHP i poza nim.
Dla odróżnienia od istniejącego obecnie ZHP przyjmujemy nazwę Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej.”
12 lutego 1989 roku w Warszawie spotkało się 51 przedstawicieli „niepokornych i niezależnych” środowisk harcerskich. Po burzliwej dyskusji, dotyczącej charakteru i nazwy tworzonej organizacji, grono inicjatorów powstania nowej organizacji zadeklarowało utworzenie i przystąpienie do Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Kolejne spotkanie miało miejsce 25 lutego, tam w obecności ponad dwustu delegatów środowisk ze wszystkich stron Polski przyjęto uchwałę o powołaniu do życia Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, pod którą jeszcze na spotkaniu podpisało się 116 instruktorek i instruktorów harcerskich.
Hm. Monika Figiel, członek Komitetu Założycielskiego ZHR tak wspomina tamten czas [przedruk z pisma instruktorskiego Pobudka, nr 12 z 2007 r.]:
„Najlepiej pamiętam atmosferę tamtych spotkań. To przede wszystkim ogromny entuzjazm i radość, że nareszcie tworzymy coś nowego, oficjalnego, legalnego. Radość, że robimy to razem – instruktorki i instruktorzy z wielu ośrodków i organizacji harcerskich w Polsce i że my, instruktorzy ZHP mamy szansę na wyjście z sytuacji podwójnej moralności, kiedy to działamy i wychowujemy młodych w organizacji, której aktualnych praw i przepisów nie akceptujemy i od wielu już lat nie przestrzegamy.
Pamiętam też obawy i lęki jakie temu entuzjazmowi towarzyszyły. Z jednej strony były to obawy związane z sytuacją zewnętrzną wobec Harcerstwa i presją, jaką ta sytuacja wywierała na nas i na nasze decyzje – czy to już teraz? Czy to nie za wcześnie? Zbliżał się Okrągły Stół i Zjazd ZHP. Chcieliśmy, by na nich w widoczny sposób pojawił się nasz głos”.
Dziś Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej liczy ponad 25 000 członków i jest jedną z największych organizacji wychowawczych w Polsce.
Tak o Organizacji pisał jej pierwszy Przewodniczący hm. RP Tomasz Strzembosz [List do instruktorów nr 1 z 1989 r.]:
„ZHR kształtuje swych członków i uczestników przede wszystkim poprzez działanie i atmosferę życia – na drodze wychowania pośredniego. Chce ich wychowywać na ludzi uczciwych i dzielnych, samodzielnych w myśleniu i podejmowaniu decyzji, otwartych na świat wartości i świat wokół nich”.
Maszynopis ze spotkania z listą członków komitetu założycielskiego ZHR
